U małych dzieci słaba koncentracja uwagi związana jest z występowaniem u nich uwagi mimowolnej. Natomiast, gdy dzieci dorastają stopniowo w ich funkcjonowaniu zaczyna zwiększać się udział uwagi dowolnej, czyli świadomego jej kierowania na określone bodźce i działania. Wtedy też możemy zacząć mówić, że występują problemy z koncentracją u dziecka, jeśli nie potrafi ono skupić uwagi na określonych czynnościach. Im dziecko jest starsze, tym możliwy czas pełnej koncentracji jest dłuższy. Zatem jak ćwiczyć koncentrację u dziecka i jak zauważyć jej deficyty?
Spis treści:
- Problemy z koncentracją u dziecka – przyczyny
- Ćwiczenia na koncentrację dla dzieci
- Jak jeszcze ćwiczyć koncentrację u dziecka?
Problemy z koncentracją u dziecka – przyczyny
Koncentracja u dziecka jest zależna od wielu czynników. Zależy ona między innymi od zorganizowania otoczenia, np. ilości jednocześnie dopływających bodźców, trybu życia, czyli ilości ruchu, bądź diety czy też indywidualnych możliwości dziecka, w tym funkcjonowania jego układu nerwowego. Najczęściej problemy z koncentracją u dziecka dostrzegane są dopiero w procesie edukacji, na etapie zerówki czy klas 1-3. A można dostrzec je w różnych formach:
- rozkojarzenie – zamyślanie się, odpowiadanie nie na temat lub częste zmiany tematu, gubienie różnych rzeczy, łatwe rozpraszanie się pod wpływem różnych bodźców;
- brak dokładności – popełnianie wielu błędów, nieuważność;
- wolne tempo wykonywania różnych zadań;
- szybkie zmęczenie, zniechęcenie do wykonywania zadań do końca;
- częste okazywanie znudzenia;
- zapominanie o różnych sprawach, a nawet nie pamiętanie zasłyszanych chwilę wcześniej informacji.
Jeśli widzimy, że koncentracja u dziecka nie funkcjonuje na odpowiednim poziomie, warto najpierw zastanowić się nad możliwymi powodami takiego stanu. Czasem bowiem same ćwiczenia na koncentrację nie przyniosą takiego efektu, jak zadziałanie na przyczynę trudności.
Problemy z koncentracją u dziecka – przyczyny:
- niski poziom motywacji, który może wiązać się z wcześniejszymi porażkami;
- niewłaściwy tryb życia, niedobór snu lub ruchu;
- nieodpowiednia dieta, a szczególnie niedobór magnezu;
- niewłaściwe warunki nauki – nadmiar rozpraszających bodźców (np. hałas, dużo interesujących zabawek), nieodpowiednie oświetlenie czy temperatura;
- deficyt uwagi towarzyszący np. problemom z tarczycą czy ADHD;
- ograniczone możliwości intelektualne dziecka;
- zaburzenia depresyjne;
- choroby neurologiczne.
Jeśli problemy z koncentracją u dziecka nie są duże, a zostały zauważone dość wcześnie i nie zaburzają procesu edukacyjnego, można śmiało ćwiczyć ją w zaciszu domowym. Gdyby problemy były większe, warto skonsultować się ze specjalistą, nie rezygnując jednak z ćwiczeń w domu.
Ćwiczenia na koncentrację dla dzieci
Zastanawiasz się jak ćwiczyć koncentrację u dziecka? Poniżej kilka propozycji ćwiczeń zwiększających tę umiejętność.
Ćwiczenia na koncentrację uwagi dla dzieci:
- zabawy sensoryczne – pozwalają dziecku poznawać wielozmysłowo, dostarczają doznań dla zmysłów i je angażują. Mogą być to zabawy w malowanie palcami z użyciem pachnących, jadalnych farb czy przesypywanie i przenoszenie rzeczy o różnych fakturach np. makaronu, fasoli, kaszy, cukru albo ścieżka sensoryczna, czyli chodzenie po różnych fakturach, takich jak groch, wełniany kocyk, ziarna kawy, błoto, itd.
- segregowanie przedmiotów według kategorii – aby chociażby posegregować ubrania według rodzaju, podzielić pionki do gry na kolory czy włożyć zabawki do odpowiednich pojemników, trzeba zaangażować uwagę. Jednak jeśli jest to jednocześnie zabawa, łatwiej jest się dziecku skupić na tym zadaniu i stopniowo zwiększać koncentrację.
- czytanie bajek połączone z rozmową na temat ich treści, a także ilustracji – wspólne czytanie sprzyja budowaniu pozytywnej relacji, daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, a tym samym sprzyja rozwijaniu różnych umiejętności, w tym ćwiczeniu koncentracji. Jeśli skupienie na treści jest zbyt trudne dla dziecka, można posłużyć się przy tym sugestywnymi ilustracjami.
- ćwiczenia oddechowe i joga dla dzieci – to doskonały sposób na relaksację, a jednocześnie rozwijanie uważności.
Jak jeszcze ćwiczyć koncentrację u dziecka?
Jak ćwiczyć koncentrację u dziecka – kolejne propozycje:
- klaśnij, gdy usłyszysz – zabawa ta wymusza skoncentrowanie się na wysłuchiwaniu określonego dźwięku, ponieważ zadaniem dziecka jest klasnąć, gdy tylko usłyszy umówiony sygnał, np. dźwięk klaksonu czy określone słowo w opowiadanej historyjce.
- domino, puzzle, zagadki, gry planszowe – to świetne sposoby na zabawę, wspólne spędzanie czasu, a jednocześnie poprawę koncentracji uwagi u dziecka.
- wyklaskiwanie/wytupywanie rytmów – dziecko, aby odtworzyć rytm podany przez dorosłego, musi całkowicie skupić uwagę przez czas, w którym on pokazuje określony rytm do wyklaskania czy wytupania.
- Co narysowałam? – zabawa w rysowanie różnych kształtów palcem na plecach dziecka, którego zadaniem jest odgadnąć, co to za kształt.
Podsumowując, problemy z koncentracją u dziecka mogą objawiać się w różny sposób, np. rozkojarzeniem, wolnym tempem pracy czy szybkim nudzeniem się. Różne mogą też być ich przyczyny, w tym biologiczne, te związane ze stylem życia i dietą albo z otoczeniem, w którym dziecko się uczy. Trzeba zatem próbować je odkryć i na nie odpowiednio zadziałać. Ponadto warto do codziennego rytmu dnia wprowadzić ćwiczenia na koncentrację w formie zabawy. Sprawdzą się tu zarówno klasyczne gry planszowe, puzzle, czytanie połączone z rozmową, jak i różnego rodzaju zabawy sensoryczne czy ćwiczenia oddechowe.